Arnold Schönberg

(1874-1951)
Arnold Schönberg kwam in 1933 naar de Verenigde Staten, waar hij docent werd aan verscheidene universiteiten. In het werk van Schönberg worden doorgaans vier periodes onderscheiden. De vierde, die min of meer samenvalt met zijn Amerikaanse jaren, wordt gekenmerkt door een verfijning enerzijds van zijn atonale componeerstijl, en anderzijds een toeneming van tonaliteiten in bepaalde werken. Tot deze laatste categorie behoort ook Theme and Variations, op 43A.

Theme and Variations, op 43A

(1943)
Het werk staat grotendeels in g-klein. In harmonisch opzicht zijn geen buitensporigheden aan te wijzen, maar het ontbreekt niet aan andersoortige overeenkomsten met zijn overige werken.

Op het marsachtig thema van 21 maten volgen zeven contrasterende variaties, waarvan een lyrisch andante (nr. 3), een walsachtig allegro (nr. 6) en een koraalvoorspel (nr. 7) bijzonder indrukwekkend zijn. Het hoogtepunt vorm de Finale (aldus M. Gräter, Konzertführer Neue Musik).

Schönberg schreef het werk op verzoek van zijn uitgever, met wie hij over de conceptie ervan correspondeerde:

Beste vriend, wijlen Carl Engel, die toen president was van G. Schirmer Inc., heeft me herhaaldelijk gevraagd een stuk voor blaasorkest te schrijven. Hij beklaagde zich erover dat een groot aantal van zulke orkesten een belangrijke rol spelen als het gaat om de Amerikanen liefde voor de muziek bij te brengen, maar dat er zo weinig goede originele composities waren. Meestal speelde men arrangementen die zelden van goede smaak getuigden en vaak nog slecht geïnstrumenteerd waren ook. Een compositie als deze schrijft men eigenlijk om het plezier in eigen kunnen en om daarbij een groep amateurs iets goeds aan te bieden. Ik verzeker je dat het in technisch opzicht een meesterwerk is en ik weet dat ik er ook zeer geïnspireerd voor was. Niet alleen omdat ik zonder inspiratie nog geen tien maten kan schrijven, maar vooral omdat ik het stuk met veel plezier geschreven heb.
Om de kans op meer uitvoeringen te vergroten heeft de componist er zelf een transcriptie voor symfonie-orkest van gemaakt; die staat bekend als op. 43B.

Uitvoeringen

Bezetting

piccolo in des, piccolo, 2 fluit, 2 hobo, 2 fagot, esklarinet, 3 klarinet, altklarinet, basklarinet, 2 altsax, tenorsax, baritonsax, 2 cornet, 2 trompet, 2 bugel, 4 hoorn, 3 trombone, 2 bariton, bastuba, contrabas, pauken, 4 percussie.
ABC Home